Robert McCrum’un Enler Listesi #1

Robert McCrum, iki yıl süren dikkatli bir incelemenin ardından, İngilizce yazılmış en iyi 100 romanı seçti.

İlk 20 kitapla başlayacağım; bu listeye bir göz atın…

The Pilgrim’s Progress, John Bunyan (1678)

Çarmıh Yolcusu orijinal adıyla “The Pilgrim’s Progress” John Bunyan tarafından İngiliz dilinde yazılmış bir kitaptır. Birinci kısmı 1678’de, ikinci kısmı ise birinci kısmın devamı olarak 1684’te yayınlanmıştır. İngiliz edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.

Kitap bir İngiliz ülkesi olan Bedfordshire’dan Londra’ya yapılan hayali bir yolculuğu anlatır. Bunyan bu yolculuğu, Hristiyanlığı Protestan bakış açısıyla anlatmak için kullanmıştır. Yolculuğun hayali olmasına karşın, mekanlar 17. yüzyıl Bedfordshire’ından esinlenilmiştir. Ana karakter Christian’ın karşılaştığı zorluklar, gerçek bir Hristiyan’ın doğru yoldan sapmamak için yapması gerekenlerin bir alegorisi olarak tasarlanmıştır. Her ne kadar yazar vaaz verdiği gerekçesiyle hapse mahkûm edildiyse de, kitap basıldıktan sonra 200 ayrı dilde yayınlanmıştır.

Robinson Crusoe, Daniel Defoe (1719)

Robinson Crusoe, Daniel Defoe’nun 1719 yılında ilk basımı yapılan ve bazılarınca ilk İngilizce roman olarak nitelendirilen kitabıdır. Kitap İngiltere’de yaşayan Alman asıllı, orta hâlli bir ailenin en küçük oğlu olan Robinson Crusoe’nun babasının tüm itirazlarına rağmen, dünyayı gezme hayalleri ile çıktığı yolculukları ve bu sırada karşılaştığı olayları anlatır. Bu yolculuklar içinde ıssız bir adada 28 senesini son üç yılı hariç yalnız geçirir. Crusoe’nun dünyaca ünlü romanı karmaşık bir edebi şekerlemedir ve karşı konulamaz!

Gulliver’s Travels, Jonathan Swift (1726)

Gulliver’in Gezileri, İrlandalı yazar Jonathan Swift’in 1726 yılında tamamladığı hiciv türündeki romanıdır. Swift bu romanında hem insan doğasını hem de gezi yazılarını hicveder.

Gulliver’in Gezileri, Swift’in en ünlü eseri olmasının yanı sıra İngiliz Edebiyatı klasikleri arasında sayılır.

Clarissa, Samuel Richardson (1748)

Clarissa ya da The History of a Young Lady , 1748’de yayınlanan, İngiliz yazar Samuel Richardson tarafından yazılmış bir epistolary romanıdır. (Eğer ki bir roman, günlük sayfaları olsun, mektuplar olsun, notlar olsun, bunların birleşmesinden oluşuyor ve hikayeyi bu şekilde veriyorsa, bu tarz romanları tanımlamak için kullanılan terim.)

Tom Jones, Henry Fielding (1749)

Tom Jones, çağının ruhunu yakalayan ve ünlü karakterleri, tüm geveze, çalkantılı, komik çeşitliliğiyle Augustus toplumunu temsil eden klasik bir İngiliz romanıdır.

The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, Laurence Sterne (1759)

Tristram Shandy – Beyefendi’nin Hayatı ve Görüşleri kitabı için yazarı Sterne de bir yıl sonra şunları yazdı: “Şehrin bir yarısı kitabıma ağır hakaretler ediyor, öteki yarısı göklere çıkarıyor; işin hoş yanı, hem hakaret ediyor hem satın alıyorlar”.

Emma, Jane Austen (1816)

Austen, diğer romanlarında olduğu gibi, Naiplik dönemi İngiltere’sinde yaşayan soylu kadınların endişelerini ve zorluklarını inceliyor. Emma, toplumsal konuları kinayeli bir şekilde ele alıyor (töre komedyası) ve evlilik, cinsiyet, yaş ve sosyal statü konularını anlatıyor.

Frankenstein, Mary Shelley (1818)

Frankenstein ya da Modern Prometheus, İngiliz yazar Mary Shelley (1797–1851) tarafından yazılan ve genç bir bilim insanı olan Victor Frankenstein’ın yarattığı alışılmışın dışında bir bilimsel deneyde garip şekilli; ama akıllı bir yaratığın hikâyesini ele alan romandır. Frankenstein, gotik roman ve romantizm hareketleri unsurlarından etkilenmiştir. Yazdığı eser aynı zamanda, bilimkurgunun ilk örneklerinden biridir.

Nightmare Abbey, Thomas Love Peacock (1818)

Karabasan Manastırı

Eser roman olarak sınıflandırılsa da Peacock’ın diğer kitapları gibi deneme, oyun, şiir ve roman türlerini harmanlayan farklı bir yapıya sahiptir. Konu alışılagelmiş tarzda bir olay örgüsüyle aktarılmamıştır. Karakterler gerçek kişilerden çok onların karikatürü niteliğindedir. İnce bir mizahla derin bir düşünce ve renkli bir düş gücünün ürünüdür.

Thomas Love Peacock’ın Shelley ile olan arkadaşlığından esinlenen Nightmare Abbey’nin büyük zevki, yazarın romantik hareketle dalga geçmekten aldığı zevkten kaynaklanıyor.

The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket, Edgar Allan Poe (1838)

Nantucketlı Arthur Gordon Pym’in Öyküsü, alışılmış bir deniz macerası şeklinde başlar; ancak gittikçe garipleşir ve sınıflandırılamaz hâle gelir. Gerçekçi bir öykü anlatma niyetinde olan Poe, birçok yaşanmış deniz yolculuğu anlatısından ilham almış, ayrıca Jeremiah N. Reynolds’tan ve Hollow Earth teorisinden faydalanmıştır. Ayrıca deniz yolculukları sırasında kendi yaşadığı olayları da kullanmıştır. Romanın incelemelerinde genelde muhtemel otobiyografik unsurlara odaklanılmış, bunun yanı sıra ırkçılık ve ayrıca eserin son birkaç cümlesinde sembolizm olduğu ileri sürülmüştür.

Edgar Allan Poe’nun doğaüstü unsurlar içeren klasik bir macera hikayesi olan tek romanı, yazar nesillerini büyülemiş ve etkilemiştir.

Sybil, Benjamin Disraeli (1845)

Kitap, İngiltere işçi sınıflarının içinde bulunduğu kötü durumun izini sürüyor. Disraeli, İngiltere’deki işçi sınıflarının çoğunluğunun yaşadığı korkunç koşullarla ya da genel olarak İngiltere’nin sorunu olarak adlandırılan şeyle ilgileniyor.

Jane Eyre, Charlotte Brontë (1847)

Victoria dönemi İngilteresinde farklı sınıftan iki kişi arasındaki bir aşkı anlatan roman, toplumda yaşanan dini baskıyı, sınıf ayrımını ve erkek üstünlüğünü gerçekçi bir biçimde yansıtır. Kadın özgürlüğü ve haklarına sahip çıkan ilk romanlardan biri olarak kabul edilen eser romantizm akımının en önemli örneklerindendir.

Romanın ana karakteri, zorlu bir çocukluk geçirdikten sonra öğretmen olan ve toplumda kadına yakıştırılan edilgin rolü oynamayı reddeden Jane Eyre’dir.

Charlotte Brontë’nin erotik, gotik başyapıtı Victoria dönemi İngiltere’sinin sansasyonu oldu. En büyük atılımı, okuyucu ile olan samimi diyaloğuydu.

Wuthering Heights, Emily Brontë (1847)

Bugün İngiliz edebiyatının klasiklerinden sayılan Uğultulu Tepeler, Rüzgârlı Bayır veya özgün adıyla Wuthering Heights, ilk yayımlandığında hem olumlu hem de olumsuz tepkilerle karşılaşmıştır. İç içe geçen yenilikçi yapısı karışık tepkiler almıştır.

Emily Brontë’nin rüzgârdan savrulan başyapıtı, sadece vahşi güzelliği ile değil, aynı zamanda roman biçimini cüretkâr bir şekilde yeniden icat etmesi ile de dikkate değer!

Vanity Fair, William Thackeray (1848)

Vanity Fair, Napolyon Savaşları sırasında ve sonrasında Becky Sharp ve Amelia Sedley’in arkadaşları ve aileleri arasında hayatlarını konu alan William Makepeace Thackeray’ın İngilizce romanıdır. William Thackeray’in Regency England’da geçen başyapıtı, bir yazarın oyununun başında yaptığı cesur bir performans…

David Copperfield, Charles Dickens (1850)

David Copperfield, Dickens’ın büyük şovmen haline geldiği noktayı işaretledi ve ayrıca daha sonraki karanlık şaheserlerinin temellerini attı.

The Scarlet Letter, Nathaniel Hawthorne (1850)

Nathaniel Hawthorne’un şaşırtıcı kitabı Kızıl Damga, yoğun sembolizmle dolu ve Edgar Allan Poe’nun yazdığı her şey kadar unutulmaz!

Moby-Dick, Herman Melville (1851)

Moby Dick (Beyaz Balina)

Simgesel okumalara açık bir kitap olan Moby Dick ile ilgili olarak; Ahab ve Moby Dick arasındaki çatışmanın birey ile doğa; Ahab ve gemi mürettebatı arasındaki çatışmanın birey ile toplum arasındaki gerilimi yansıttığı söylenebilir. Ahab karakterinin 20. yüzyılın diktatörlerinin habercisi olduğu, acımasız kapitalizmi ifade ettiği şeklinde okumalar yapılmıştır.

Melville’in bilge, eğlenceli ve sürükleyici epik eseri, Amerikan edebiyatına uzun bir gölge düşürmeye devam ediyor.

Alice’s Adventures in Wonderland, Lewis Carroll (1865)

Alice Harikalar Diyarında, Lewis Carroll takma adını kullanan Charles Lutwidge Dodgson’un 1865 tarihinde yayınlanan kurgu, fantezi türünde kitabıdır.

Lewis Carroll’un parlak saçma hikayesi, en etkili ve en çok sevilen hikayelerden biridir.

The Moonstone, Wilkie Collins (1868)

Wilkie Collins’in Aytaşı, 19. yüzyıl İngiliz epistolary romanıdır. Polisiye romanın erken modern bir örneğidir ve modern türün temel kurallarının çoğunu oluşturmuştur. Wilkie Collins’in birçok kişi tarafından en büyük İngiliz dedektif romanı olarak takdir edilen başyapıtı, sansasyonelliğin ve gerçekçiliğin mükemmel bir evliliğidir.

Little Women (Meg, Jo, Beth and Amy), Louisa May Alcott (1868-9)

Küçük Kadınlar

2 bölüm halinde 1868 ve 1869 yıllarında yazılıp yayınlanan roman, 4 kız kardeşin — Meg, Jo, Beth ve Amy — hayatlarını konu almakta ve yazarın 3 kız kardeşiyle birlikte geçirdiği çocukluğuna dayanmaktadır.

Louisa May Alcott’un genç kadın pazarını hedefleyen son derece orijinal hikayesi, Amerika’da ikonik bir konuma sahip ve hiçbir zaman baskısı bitmedi.